Periferale neuropathie (PN) is een aandoening waarbij de zenuwcellen in het zenuwweefsel buiten het centraal zenuwsysteem (dat wil zeggen de hersenen en ruggenmerg) ernstig aangetast worden. Het kan tijdelijk of permanent zijn, en verscheidene verschijnselen waaronder pijn, prikken, verlamming, spierkrampen en vermindering van de smaak- en/of voelbaarschil samen een patron vormen dat eruit ziet als PN.
De diagnose van PN wordt vaak gesteld op basis van het voorkomen van bepaalde symptomen en een neurologisch onderzoek, waaronder een fysieke gedragsanalyse (neurofysiologisch onderzoek), electromyogram (EMG) en nerfsnuittekstuuronderzoek (nerfsnuitpenetratie). Er bestaan vele oorzaken voor PN, variërend van genetische afkomst, diabetes, alcoholmisbruik, medicatieverbruik en chronische ziekten zoals syfilis.
Hoewel het gehele lichaam geconcipieerd is als een netwerk van geïntegreerde zenuwgebieden, is de perifeer zenuw die het meest gevoelig is voor kritische zenuwaanzetten. De werking van deze zenuwen wordt gereguleerd door meerdere factoren, waaronder neurotransmitters en ionverdrijvers. Hierdoor kunnen ongelijkheden tussen de betrokken cellen leiden tot verschillende symptomen. De meeste mensen met PN ervaren symptomen in drie vormen: sensorisch (gedragen, groepscharacter), motorisch en autonomisch.
Sensorische neuropathie is een subtype van PN dat slechts aan de sensorische gewrichtszenuwen gaat en juist niet aan de motorische en autonomische zenuwen. Het veroorzaakt hoofdzakelijk revificeerbare neurosensorische klachten zoals pijn, prikken en vormverliezen, en vaak eerder in de uitloper in plaats van de bodem. Binnen het periferale deel van de lumbosacrale rooswieren wordt neuritis radiculitis genoemd. Soms zijn de sensatieverminderingen bandvormig of symmetrisch aanwezig tussen verschillende extremiteiten.
Motorische PN is doorgaans moeilijker te identificeren omdat de versnelling en kracht van alle bewegingen tijdelijk afhangt van de toestand van de gewrichtszenuwen. Het kan uiteindelijk leiden tot verminderd functioneren of verlamming van de gekenmerkte ledematen, wat resulteert in mogelijke dergelijke symptomen als trillende handen, zwakke benen, of moeilijk primitieve reflexen. Dit type neuropathie kan echter ook optreden als somatosensory symptoms in combinatie met andere functieverliessymptomen, zoals urinecontinentie. Hoe dersouer de functieverschijningen zijn hoe meer signalen hieruit kunnen afgeleid worden ten aanzien van het deel van de uitlopers waarvan zich letterlijk het probleem afspeelt.
Autonome PN veroorzaakt pijn in bijvoorbeeld het bekken, dijbenenbereiken, holle tenen of hoeveelheden gevoel zonder duidelijke reden bij contact met objecten. Dit type kan optreden in de buik of borstkas ten gevolge van onderdrukking van de voorste takenbare rugzak en eveneens als bezielingsstoornissen zoals orogenale dysfuncties (OLDD). Ook krijgt men daarbij soms zweten via excessieve transpiratie, trotsbelangrijke huidafwijkingen of extreem droogheid. Als deze symptomen zich al ruim een jaar hebben voorgedaan kan gesproken worden over een chronische hoofdpijnsyndroom (CSS). Andere symptomen kunnen optreden zoals dysautonomie (een stoornis in de regeling van autonome functies).
Er zijn diverse methodes beschikbaar om PN te behandelen. De meest gebruikelijke zijn ten eerste periphere elektrische stimulatie (PES), therapie via tensmachineën , magneten en biofeedback. Een tweede middel bestaat uit medicatie: onder meer gabapentin kan effectief zijn om neuropathische pijn te beheersen, hoewel dierenonderzoek weinig blijkt te hebben toegevoegd aan het kennisbeeld omtrent acute verbetering van voornamelijk acute neuropathie. Omdat geneeskundigen aannemen dat neuropathie intensiverend kan worden tijdens slagen inducerende bevallen, wordt aanbeveling gedaan sinds 2015 voor het verminderen van lage doses lidocaine tijdens cesaraansectie nieuw geboren kinderen die proefvlakken tonopen moeten gebruiken voor hun geborend moeder op sympathomimetic drugs en/of celiactisie leedt. Een derde behandelingsoptie is natuurlijke voedingskleuren zoals curcuma extractum en vitamine B-complex om autonome functies te bevorderen en pijn te beheersen. Nadere content over dit onderwerp komt uwnachstelijheid goed terug te vinden op websites gespecialiseerd in oplossingen voor CSS.
In Europa zijn tentaminadocumenten ("ten einde raadgeven" - TER) beschikbaar voor opleiders van zorgmedewerkers die gespecialiseerd zijn in diagnostiek en behandeling van diverse typebenauwingheidssyndromen inclusief neuropathie. In Vlaanderen heeft deze studiecolleges gericht gediagnostiek gekregen nadat Leerling Opleiding Ziekteverzorging (LOZO) werd ingevoerd als onderdeel van het Leerplan Nieuw Burger (LNB) in 2018 . Deze opleiding wijst meestal taakgerichte cursussen voor kliniciërs op patiënten die lijden aan "kwetsbaarheidssyndromes", maar biedt ook medici aan om zich beter in te informeren over deze belangrijke aandoening door hun opleiding te volgen. De Studie Associatie Calculation Centre (SACC) biedt medici op avondgestudeerde programma's diverse opleidingen toe om meer te leren over deze aandoening .